Profesjonalna muzyka zachodnioeuropejska znana była w Polsce bardzo wcześnie. Dotarła tu wraz z chrześcijaństwem, które potwierdzone zostało chrztem pierwszego historycznego władcy Polski - Mieszka I w roku 966. Najstarszą polską pieśnią zachowaną wraz z melodią jest
Bogurodzica, swoisty hymn narodowy. Pochodzi w z końca XIII wieku, ale fragment melodii zaczerpnięty został ze znanego już w X wieku hymnu procesyjnego. Nie znamy jej autora czy też autorów.
Najstarszym znanym z imienia kompozytorem polskim był dominikanin, Wincenty z Kielc, autor officium
Dies adest celebris napisanego około roku 1255 na cześć biskupa Stanisława, polskiego świętego z XI wieku. Na początek XV wieku przypadła działalność Piotra z Grudziądza, kompozytora pochodzenia niemieckiego, studenta jednej z najstarszych uczelni europejskich, uniwersytetu w Krakowie. Pozostało po nim 18 utworów utrzymanych w stylu powszechnie obowiązującym w Europie. Z Krakowem związany był również Mikołaj z Radomia, autor pieśni
Hystorigraphi aciem, opisującej wydarzenia na dworze króla Władysława Jagiełły. Jego twórczość, pozostająca pod wpływem muzyki włoskiej oraz szkół burgundzkiej i niderlandzkiej, wykazuje duży kunszt warsztatowy i wraz z przekazami o działalności innych kompozytorów świadczy o wysokim poziomie życia muzycznego ówczesnej stolicy Polski.
Kraków pozostawał głównym centrum muzycznym kraju również w okresie renesansu, w znacznej mierze dzięki kapeli królewskiej oraz założonej w 1543 roku przez króla Zygmunta I przy krakowskiej katedrze Capella Rorantistarum. W związku z ożywioną działalnością muzyczną nastąpił rozwój drukarni muzycznych w całym kraju oraz warsztatów budowy instrumentów. Wybitnym budowniczym skrzypiec, zwanym polskim Stradivariusem, był urodzony około 1530 roku w Krakowie Marcin Groblicz. Dochowane do naszych czasów, rzadkie egzemplarze jego instrumentów mają olbrzymią wartość i cechują się pięknym dźwiękiem o ciemnej barwie oraz główkami rzeźbionymi w kształcie smoczej głowy. Polscy twórcy tamtej epoki - najwybitniejsi to Mikołaj z Krakowa, Marcin z Lwowa (Leopolita) i Wacław z Szamotuł - komponowali wszelkie rodzaje wokalnej muzyki kościelnej. Niezwykłym osiągnięciem w skali europejskiej było chóralne opracowanie wszystkich stu pięćdziesięciu psalmów dokonane przez Mikołaja Gomółkę do polskich przekładów największego polskiego poety okresu renesansu, Jana Kochanowskiego. Wśród kompozytorów muzyki instrumentalnej odnaleźć można działających w Polsce wybitnych lutnistów z innych krajów, jak Włoch Diomedes Cato i Węgier Bálint Bakfark.
Inni kompozytorzy tego okresu to m.in.: Jerzy Liban z Legnicy, Mikołaj z Chrzanowa, Sebastian z Felsztyna, Cyprian Bazylik, Marcin Leopolita, Jakub Polak-Reys, Tomasz Szadek, Wojciech Długoraj.
Dr Mieczysław Kominek
Kolejny artykuł:
Barok w muzyce polskiej
Poprzedni artykuł:
Z historii muzyki polskiej - prolog
